WIEK NIEMOWLĘCY (OD URODZENIA DO UKOŃCZENIA 1. ROKU ŻYCIA)
Pierwszy rok życia jest okresem zdumiewającego wzrostu i rozwoju. Troska o zdrowie dziecka w tym czasie zaczyna się od badania lekarskiego tuż po urodzeniu, kiedy pediatra sprawdza częstość rytmu serca noworodka, ocenia sprawność jego oddychania i bada odruchy. Resztki pępowiny odpadają zazwyczaj w ciągu 2 tygodni. Do tego czasu należy codziennie przemywać kikut pępowiny alkoholem i dbać o to, aby był suchy.
Na głowie noworodka znajdują się dwa ciemiączka, czyli miejsca, w których kości czaszki nie zdążyły się jeszcze połączyć. Mniejsze ciemiączko z tyłu głowy zarasta zwykle po 8 do 12 tygodni od urodzenia, natomiast większe ciemiączko z przodu zarasta najczęściej pomiędzy 6. a 18. miesiącem życia. Mimo iż mózg jest osłonięty przez wytrzymałe błony, zwane oponami mózgowo-rdzeniowymi, należy chronić ciemiączka przed urazami. Kiedy dziecko płacze lub krzyczy, ciemiączka uwypuklają się. Jeżeli jednak ciemiączko wydaje się nadmiernie wypukłe lub zapadnięte, należy skontaktować się z lekarzem.
Zazwyczaj przez pierwszych 6 miesięcy potrzeby żywieniowe dziecka są zaspokajane przez karmienie piersią lub podawanie mieszanki dla niemowląt; często dziecko jest karmione piersią, a tylko dodatkowo dokarmiane z butelki. Dużą zaletą karmienia piersią jest to, że mleko kobiece pomaga układowi odpornościowemu dziecka w walce z zakażeniami, a ponadto może chronić przed późniejszymi alergiami. W wieku około 6 miesięcy niemowlę może już być przygotowane na to, aby jeść stałe, miękkie pokarmy. Umiejętność picia z kubka pojawia się zwykle po kilku kolejnych miesiącach. Pediatra może doradzić matce, kiedy należy zakończyć karmienie piersią lub z butelki. W ciągu pierwszego roku życia większość dzieci potraja urodzeniową masę ciała.
Zwracanie przez niemowlę niewielkich ilości mleka lub innych pokarmów wkrótce po jedzeniu jest prawidłowe, ponieważ dziecko pozbywa się w ten sposób powietrza połkniętego wraz z pokarmem. Jeżeli jednak dziecko wymiotuje często, ma gorączkę lub biegunkę, a w wymiotach można zauważyć krew lub zieloną żółć, należy skontaktować się z pediatrą. U noworodków stolce są zielonkawoczarne lub mają kolor musztardy i mogą być bardzo wodniste. Niemowlęta karmione piersią mają wypróżnienia zazwyczaj bardziej regularne niż dzieci, które są karmione mieszanką. Aby zapobiec rumieniowi pieluszkowemu, należy zmieniać pieluchy przed lub po każdym karmieniu, po wypróżnieniu oraz za każdym razem, kiedy dziecko budzi się ze snu. Po każdej zmianie pieluchę trzeba uprać i wysuszyć (chyba że stosuje się pieluchy jednorazowego użytku). Jeżeli pojawią się objawy podrażnienia skóry, należy ją smarować maścią lub kremem ochronnym.
Pierwszym odgłosem wydawanym przez dziecko jest płacz, który zazwyczaj ustaje, gdy niemowlę weźmie się na ręce lub zacznie się je karmić. W wieku 1 lub 2 tygodni dziecko zaczyna zwykle wodzić oczami za innymi osobami, a w wieku 4-6 tygodni może uśmiechać się na widok innej twarzy; wszystko, co wygląda jak uśmiech, ale pojawia się wcześniej, jest prawdopodobnie jedynie reakcją na zaleganie gazów w jelitach. W wieku 12 tygodni można spodziewać się pierwszego śmiechu. Pierwsze zęby pojawiają się li większości dzieci w wieku od 5 do 10 miesięcy, a w momencie ukończenia 1. roku życia niektóre dzieci mogą mieć nawet 8 zębów.
W wieku około 3 do 4 miesięcy wiele dzieci potrafi już podnieść głowę i ramiona w pozycji leżącej na brzuchu. W wieku 6 miesięcy niemowlę może już siadać z pomocą innej osoby. Większość dzieci uczy się raczkować w wieku około 8 miesięcy, a około 1. roku żyda stawia pierwsze samodzielne kroki. Dzieci w tym wieku mogą już umieć pokazywać palcem i wypowiadać kilka rozpoznawalnych slow, m in. „mama” i „tata”.
U niektórych dzieci na twarzy lub innych częściach ciała można zauważyć przebarwienia skóry, zwane znamionami wrodzonymi. Większość znamion wrodzonych jest niegroźna i z czasem znika, natomiast znamiona barwy jasno- lub ciemnobrązowej, a także purpurowo-
czerwone mogą być trwale. Ponieważ niektóre zmiany skórne są oszpecające, a w rzadkich przypadkach wiążą się z ryzykiem nowotworu, w sprawie możliwości leczenia należy porozumieć się z lekarzem.
Dzieci są z natury ciekawe otaczającego je świata i należy je chronić przed przypadkowym zranieniem. Zanim malec zacznie się samodzielnie poruszać, należy podjąć pewne kroki dla uchronienia go przed możliwymi zagrożeniami w mieszkaniu lub domu, Warto np. zainstalować zabezpieczenia, które uniemożliwią dziecku wchodzenie na schody, otwieranie drzwi lub zaglądanie do szal ek, a także zabezpieczenia na gniazdka elektryczne (jeżeli mimo to dziecko się zrani, patrz: Nagłe wypadki – pierwsza pomoc). U niemowląt mogą również występować inne drobne problemy zdrowotne, m in. szczelina odbytu, krup, biegunka, zaparcie, egzema, zapalenie żołądka i dwunastnicy oraz żółtaczka