Kalendarz ciąży

1 MIESIĄC

DZIECKO
W pierwszym tygodniu odbywa się wędrówka zapłodnionej komórki zawierającej pełną informację genetyczną w jajowodzie i jej kolejne podziały. W drugim tygodniu zarodek jest już zagnieżdżony w macicy, w jej błonie śluzowej. Powstaje owodnia tworząca zamknięty pęcherz z płynem owodniowym, w którym dziecko ma zapewniony komfort i prawidłowy rozwój. W trzecim tygodniu zarodek ma 2,5 mm długości. Powstaje zawiązek serca, zaczyna się tworzyć układ krwionośny i układ nerwowy. Od 21. dnia bije serce, które nadaje rytm młodziutkiemu życiu. W czwartym tygodniu zarodek mierzy 6 mm i ma już nerki, wątrobę i przewód pokarmowy. Tworzy się pępowina, przez którą dziecko otrzymuje od matki tlen i składniki odżywcze i przez którą usuwane są produkty przemiany materii. Powstają zawiązki kończyn.

MAMA
Na początku ciąży może wystąpić zmiana samopoczucia, która najczęściej objawia się zmęczeniem, sennością, ale również drażliwością i pobudliwością psychiczną. Bardzo często występuje brak łaknienia (ok. 80% kobiet odczuwa niechęć do pewnych potraw) lub nadmierny apetyt na niektóre potrawy (tzw. zachcianki) oraz towarzyszące temu zaparcia. Mogą przeszkadzać Ci różne zapachy. Mogą też wystąpić objawy, wynikające z pobudzenia autonomicznego układu nerwowego: nudności, wymioty, ślinotok, zgaga. Często pojawiają się one w godzinach rannych, ale mogą również utrzymywać się przez cały dzień. Poranne nudności i wymioty mogą towarzyszyć Ci całą ciążę, jednak zwykle mijają po 12.-14. tygodniu ciąży. Przekrwienie całego układu moczowego, a także stopniowe powiększanie się macicy i jej ucisk na pęcherz moczowy powodują częste oddawanie moczu. Twoje piersi mogą być teraz obrzmiałe, pełne, ciężkie o zwiększonym napięciu.

2 MIESIĄC

DZIECKO
Zarodek ma już wszystkie narządy wewnętrzne. Pojawiają się płuca; wątroba zaczyna wytwarzać komórki krwi; pracują nerki. Serce – już ukształtowane – pompuje krew, bijąc ok. 144 razy w ciągu minuty. Wykształcają się dłonie i palce z liniami papilarnymi; rozwijają się także stopy (ich rozwój jest opóźniony o kilka dni w stosunku do dłoni). Powstają mięśnie; grubieją i wydłużają się chrząstki, zaczynają się tworzyć kręgosłup i zaczątki żeber. Szybko rozwija się głowa, która w tym czasie stanowi 1/2 długości zarodka. Tworzy się mózg i zaczyna powstawać kora mózgowa. Wykształca się twarz, zawiązki oczu i uszu, podniebienie, żuchwa i szczęka z zawiązkami zębów mlecznych. Zarodek rośnie ok. 1 mm dziennie. Pod koniec drugiego miesiąca mierzy już 3,5 cm i waży 10 g.

MAMA
W tym okresie ciąży możesz odczuwać dolegliwości podobne do tych z pierwszego miesiąca (nudności, wymioty, zgaga, zaparcia, senność, zmęczenie, częste oddawanie moczu). Mogą pojawić się również problemy z cerą (takie jak w przypadku trądzikowej cery nastolatek). Twoje piersi mogą być nadal obrzmiałe i ciężkie; dodatkowo pojawiają się niebieskie podskórne linie na piersiach i brzuchu. Jest to siatka żylna, która obrazuje zwiększony transport krwi w ciąży (szczególnie widoczne u kobiet bardzo szczupłych, o delikatnej budowie). Ponadto możesz odczuwać drażliwość, płaczliwość i zmiany nastroju.

3 MIESIĄC

DZIECKO
Maleństwo przypomina już bardziej postać ludzką. Ciało staje się coraz prostsze, wydłużają się kończyny, zwłaszcza ręce. Głowa stopniowo unosi się w stosunku do tułowia, nadal jest relatywnie duża (mniej więcej 1/3 długości całego ciała). Wyraźniej rysują się policzki, wargi, nosek maleństwa. Oczy, które dotychczas były od siebie oddalone, zmieniają swoje położenie na bardziej z przodu głowy, są jednak cały czas zamknięte. Uszy również zmieniają swoje położenie, znajdują się trochę wyżej. Na paluszkach rąk i nóżek pojawiają się zawiązki paznokci. Serce maluszka pompuje krew do wszystkich części ciała.
Pod koniec I trymestru dziecko waży 30-40 gramów i mierzy 9 cm. Ma wykształcone poszczególne części ciała i zaczyna nimi poruszać, chociaż ruchy te nie są wyczuwane przez ciężarną. Narządy płciowe są już rozwinięte, ale trudno jeszcze rozpoznać płeć.

MAMA
Nadal utrzymują się wcześniejsze objawy: zmęczenie, senność, częste oddawanie moczu, zaparcia, zgaga. Na nogach i na brzuchu pojawia się więcej prześwitujących przez skórę żyłek (naczynia krwionośne). Zwiększa się apetyt (zwłaszcza po ustąpieniu porannych nudności). Pod koniec 3. miesiąca może się zaznaczyć zarys brzucha. Ubrania mogą stać się ciasne w talii i biodrach. Możesz też miewać okresowe bóle i zawroty głowy, zmienne nastroje, odczuwać rozdrażnienie. Włosy stają się grubsze, wyglądają zdrowo.

4 MIESIĄC

DZIECKO
Głowa jest teraz proporcjonalnie mniejsza w stosunku do całego ciała; dziecko otwiera usta i połyka płyn owodniowy. Potrafi ssać kciuk. Jego ruchy są intensywniejsze; może reagować na dźwięki. Dojrzewa mózg, kora mózgowa jest pofałdowana, rozwijają się coraz liczniejsze połączenia nerwowe. Ciało jest porośnięte meszkiem; tkanka chrzęstna zaczyna kostnieć (mogą być już widoczne ośrodki kostnienia). Ma przezroczystą skórę, przez którą widać naczynia krwionośne. Serduszko bije szybciej niż Twoje, przepompowując ok. 30 litrów krwi na dobę. Dziecko ma długość ok. 16 cm i waży około 130 g.

MAMA
Zazwyczaj zanika większość objawów występujących w pierwszym okresie ciąży. Obserwuje się rzadsze oddawanie moczu. Nudności ustępują, rzadziej wymiotujesz. Stopniowo wzrasta apetyt, a zaokrąglenie kształtów może powodować, że ciąża staje się widoczna. Możesz zauważyć lekkie obrzmienie wokół kostek i stóp, mogą nasilać się żylaki. Piersi nadal powiększają się, jednak zwykle zmniejsza się ich obrzęk i bolesność. Poczujesz zadowolenie i uspokojenie, bo Twoja psychika zacznie wracać do normy. Pod koniec miesiąca możesz zacząć odczuwać pierwsze ruchy płodu. Niewykluczone, że możesz mieć teraz większą ochotę na seks. Dzieje się tak dlatego, że pochwa staje się bardziej elastyczna i ukrwiona, jak w stanie
ciągłego podniecenia.

5 MIESIĄC

DZIECKO
Na główce zaczynają rosnąć włosy, pojawiają się brwi i białawe rzęsy. Powieki są nadal zamknięte, ale dziecko potrafi poruszać gałkami ocznymi. Kubki smakowe są dobrze ukształtowane, a w obrębie dziąseł rozwijają się zęby. Pojawiają się brodawki sutkowe. Zewnętrzne narządy płciowe są już dobrze widoczne, tak że można w wielu przypadkach za pomocą badania ultrasonograficznego określić płeć. Kończyny się wydłużają i dziecko wykonuje nimi intensywne ruchy, które zaczyna odczuwać ciężarna, a z czasem mogą być one także widoczne dla oka. Początkowo ruchy dziecka mogą być odczuwane jako delikatne głaskanie, z czasem stają się mocniejsze i wyraźniejsze. Pod koniec 5. miesiąca dziecko mierzy ok. 25 cm i waży 400 g.

MAMA
Odczuwasz już ruchy płodu. Odczuwanie pierwszych ruchów dziecka: pierworódka – około 20. tygodnia ciąży, wieloródka – około 18. tygodnia ciąży. Mogą wystąpić lekkie bóle podbrzusza wynikające z rozciągania się więzadeł podtrzymujących macicę. Czasem pojawia się zmiana pigmentacji na skórze brzucha (charakterystyczna brązowa linia przebiegająca od spojenia łonowego w górę brzucha) i twarzy. Możesz miewać również kurcze nóg, niewielkie obrzęki kostek, krwawienie z dziąseł, a także z nosa. Mogą pojawić się kłopoty z pamięcią i koncentracją. Uwaga: zapisz datę wystąpienia pierwszych ruchów dziecka i podaj ją swojemu lekarzowi – pomoże to ustalić przybliżony termin porodu.

6 MIESIĄC

DZIECKO
Dziecko porusza się bardzo intensywnie. Od około 22.-24. tygodnia ciąży otwierają się jego oczy. Maluch potrafi mrugać oczami i wodzić wzrokiem; dużo swobodniej porusza się w płynie owodniowym. Wykształcają się komórki odpowiedzialne za świadome myślenie, a dziecko staje się bardziej wrażliwe na dźwięki i ruch. Kończyny dziecka wydłużają się, struktury kostne gromadzą większe ilości składników mineralnych, w badaniu ultrasonograficznym można zmierzyć długość kończyn, a także wykluczyć nieprawidłowości kręgosłupa i czaszki dziecka. Możliwe jest rozpoznanie większości poważnych wad. Od 20. tygodnia można także podczas badania USG zaobserwować ruchy oddechowe, które świadczą o dobrostanie dziecka. Dziecko szybko rośnie, osiągając pod koniec 6. miesiąca ok. 30 cm długości i masę 600-700 g.

MAMA
W tym czasie coraz intensywniej odczuwasz ruchy dziecka. Niekiedy może ono rozpychać się i kopać nawet cały dzień. Z dolegliwości typowych dla tego okresu ciąży może wystąpić świąd skóry brzucha, która cały czas rozciąga się i staje się coraz bardziej napięta. Pojawić się mogą również bóle pleców, szczególnie jeśli utrzymujesz niewłaściwą postawę ciała. Mogą dokuczać Ci kurcze łydek (najczęściej w nocy) oraz mrowienie w rękach i nogach. Powiększają się piersi. Rzadziej odczuwasz zmienności nastroju, ale wciąż możesz być roztargniona i mieć problemy z koncentracją.

7 MIESIĄC

DZIECKO
Zaczyna pojawiać się podskórna tkanka tłuszczowa, kostnieje szkielet. Mózg znacznie się powiększa i ma już zwoje i bruzdy, przekazywanie impulsów nerwowych jest coraz szybsze. Rozwijają się zmysły, bardzo rozwinięty jest zmysł smaku – dziecko może odróżnić smak słodki czy kwaśny. Dziecko może też odczuwać ból, reagować na światło i dźwięk. Może mieć czkawkę (odczuwaną przez Ciebie), spowodowaną ssaniem kciuka i połykaniem wód. Intensywnie rozpycha się łokciami i kolanami. Mierzy już ok. 40 cm i waży ponad kilogram. Ma ono znaczne szanse, aby przeżyć, jeśli się teraz urodzi.

MAMA
Do wszystkich objawów, które zauważyłaś ostatnio (świąd skóry, kurcze nóg, obrzęki stóp, dłoni, czasami twarzy) mogą dołączyć trudności w zasypianiu i spłycenie oddechu. Utrudniony oddech jest spowodowany uciskiem powiększającej się macicy na przeponę. Mogą pojawić się sporadyczne, zazwyczaj bezbolesne, skurcze macicy. Są to tak zwane skurcze Braxtona-Hicksa. W związku z przyrostem masy ciała i powiększającym się brzuchem możesz skarżyć się na większe zmęczenie i nasilone bóle pleców. Możesz zauważyć wyciekanie z piersi białawego płynu, czyli siary. Mogą dokuczać Ci też zaparcia, które mogą doprowadzić do powstania hemoroidów. Nadal możesz być roztargniona; dodatkowo zwiększają się obawy dotyczące zdrowia dziecka, porodu i Ciebie samej w nowej roli matki.

8 MIESIĄC

DZIECKO
Maleństwo nadal rośnie, porusza się jeszcze dość intensywnie. Podskórna tkanka tłuszczowa już się rozwinęła. Rozwija się dalej zmysł wzroku. Oczy dziecka rejestrują przez powłoki brzuszne zmiany oświetlenia. Dziecko zapamiętuje głos mamy i rytm bicia jej serca. Mózg nadal intensywnie się rozwija. Większość układów jest już dobrze rozwinięta, ale płuca mogą być jeszcze niedojrzałe. Dziecko ma dużą szansę, aby przeżyć, jeśli się teraz urodzi. Co tydzień dziecku przybywa 200 g i pod koniec 8. miesiąca ciąży waży już ok. 2500 g, a jego długość wynosi 45-46 cm.

MAMA
Nasilają się kłopoty z oddychaniem (ustępują nieco, gdy dziecko przesunie się niżej). Zwiększa się liczba skurczów Braxtona-Hicksa. Utrzymuje się świąd skóry brzucha, bóle pleców, kurcze łydek; nasilają się zaparcia i białawe upławy pochwowe. Z piersi może wyciekać siara. Może pojawić się zniecierpliwienie i pragnienie, by ciąża dobiegła końca. Wzrasta roztargnienie. Pamiętaj, że wszystkie te dolegliwości to stan przejściowy, a z każdym dniem ciąży wzrasta szansa na urodzenie zdrowego dziecka. Duży brzuch sprawia, że możesz czuć się nieco niezręczna i mieć trudności z szybkim i sprawnym poruszaniem się. Organy wewnętrzne są coraz bardziej ściśnięte, a serce musi teraz szybciej pracować. Dlatego staraj się dużo i często odpoczywać. Znajdź czas na drzemkę lub po prostu leniuchowanie.

9 MIESIĄC

DZIECKO
Około 36.-37. tygodnia ciąży w pełni rozwijają się płuca dziecka. Dziecko nadal rośnie, przybiera na wadze i zwiększa swoją długość. Meszek, który obecny był na całym jego ciele, praktycznie znika. W zgięciach łokci i kolan, pod pachami i w pachwinach pozostają jeszcze resztki mazi płodowej. W jelitach gromadzi się smółka, która będzie wydalona po porodzie jako pierwszy stolec. W terminie porodu dziecko mierzy ok. 55 cm i waży ok. 3500 g. Po 37. tygodniu ciąży większość dzieci ma wystarczająco dojrzałe narządy i układy wewnętrzne, co umożliwia samodzielne życie poza organizmem matki. Dlatego też ciążę po 37. tygodniu określa się jako donoszoną. Pod koniec trzeciego trymestru dziecko przesuwa się do miednicy, przygotowując się do porodu. Zmienia się charakter odczuwanych ruchów, szczególnie w ostatnich tygodniach ciąży.

MAMA
W tym miesiącu ciąży zmienia się aktywność płodu – dziecko ma mało miejsca w macicy, więc jego ruchy odczuwasz bardziej jako wiercenie się niż kopanie. Nadal utrzymują się obrzęki kończyn dolnych, żylaki, świąd skóry na brzuchu. Łatwiej Ci oddychać, gdyż macica się obniża. Możesz jednak cierpieć na bezsenność. Częstsze i silniejsze są skurcze macicy. W nocy lub nad ranem mogą dokuczać Ci skurcze mięśni nóg. W tym czasie może wystąpić u Ciebie zmęczenie lub też nadmiar energii. U wielu kobiet przed samym porodem występuje nieprzeparta chęć robienia porządków i przygotowania domu na przyjście dziecka (tzw. instynkt gniazda).